Navigation – Plan du site

AccueilNuméros thématiques4Inleiding

Inleiding

Francis Mus, Karen Vandemeulebroucke, Ben van Humbeeck et Laurence van Nuijs
Cet article est une traduction de :
Introduction [fr]
Autre(s) traduction(s) de cet article :
Introducción [fr]

Texte intégral

1Op 29 en 30 mei 2007 vond aan de Katholieke Universiteit Leuven een tweetalige studietweedaagse plaats rond het thema “De studie van literaire tijdschriften in België: methodes en perspectieven/ L’étude des revues littéraires en Belgique: méthodes et perspectives”. Het initiatief, ontstaan in de schoot van de subfaculteit literatuurwetenschap, was gegroeid uit een reflectie van de auteurs van deze inleiding, die op een directe of indirecte manier tijdschriften betrekken in hun doctoraatsonderzoek.

2In de eerste plaats richtten de studiedagen zich tot jonge onderzoekers aan wie een forum geboden werd om hun onderzoek voor te stellen en in dialoog te treden met meer ervaren vorsers. Met bijdragen vanuit verschillende universiteiten (Amsterdam, Brussel, Gent, Leuven, Luik, Rijsel en Wenen), werd op die manier een staalkaart samengesteld van het actuele tijdschriftenonderzoek in België, die zowel het Nederlandstalige als het Franstalige onderzoeksveld bestrijkt, maar die geenszins pretendeert exhaustief te zijn1.

3Om het wetenschappelijke debat te stimuleren en de definitie van het “literaire tijdschrift” zelf tot discussieonderwerp te maken, werd er geen specifieke invalshoek voorgesteld, noch een literair of cultureel tijdschriftencorpus vastgelegd. De studie van literaire tijdschriften is geen onderzoeksdomein met vaste contouren, en er zijn heel uiteenlopende manieren om de tijdschriftstudie te integreren in een wetenschappelijk onderzoek. Nu eens is het tijdschrift zelf het object en het brandpunt van het onderzoek, dan weer wordt de studie ervan gebruikt bij een grotere onderzoeksvraag.

4Het spreekt voor zich dat deze keuze leidt tot verschillende methodologische invalshoeken. De bedoeling van de studietweedaagse was dan ook om een aantal methodologieën met elkaar te confronteren, zonder een bepaald model aan te bevelen. Zo werd de diversiteit aan invalshoeken gegarandeerd. Een andere doelstelling was om ook casestudies aan bod te laten komen. Op deze manier werden methodologische vragen steeds gekoppeld aan concrete toepassingen.

5Hoewel de verschillende artikels grotendeels op zichzelf staan, is het mogelijk om enkele rode draden te distilleren uit het voorliggende themanummer. Vanuit sociologisch perspectief is het tijdschrift het knooppunt van de activiteit van verschillende actoren. Zo onderscheiden Hans Bots en Sophie Levie2 drie kringen van actoren die rond het tijdschrift cirkelen: de naaste medewerkers en redactieraad, gevolgd door de informanten, correspondenten, auteurs en uitgevers, en ten slotte de kring van de lezers. Deze drieledige structuur wordt in verschillende bijdragen verder uitgewerkt. Daarnaast is het tijdschrift een discursieve constructie, die een eigen logica kent maar waarin ook individuele auteurs met een eigen poëtica het woord nemen.

6Dit themanummer opent met een meer algemene bijdrage. Paul Aron stelt de vanzelfsprekendheid van het begrip “literair tijdschrift” in vraag en geeft een historisch en methodologisch overzicht over de literaire tijdschriften in Franstalig België. Niet alleen is een sluitende definitie van het tijdschriftencorpus niet voor de hand liggend, het moeilijk af te bakenen object is bovendien een zeer complexe, zowel discursieve als materiële realiteit, die in verschillende domeinen (journalistiek, theater, literatuur, geschiedenis, kunst, …) is ingebed, en dus vraagt om een meervoudige analysemethode. Marjet Brolsma gaat in haar bijdrage in op een specifieke benadering, die niet oninteressant is voor het onderzoek naar interculturele relaties. Meer bepaald gaat zij dieper in op de werkbaarheid van het concept van de culturele transfer (van Werner en Espagne) voor de studie van literaire tijdschriften. De drie volgende bijdragen (van Francis Mus, Reine Meylaerts en Daphné de Marneffe) bekijken sociologische (veldtheoretische en netwerkanalytische) en discursieve benaderingen. Deze worden in hun bijdragen toegepast op Franstalige tijdschriften uit het interbellum. Ook verschillende periodieken uit de xixe eeuw komen aan bod. De tekst van Lieven D’hulst zoomt in op de eerste twee Revue belge en bestudeert hierbij de voornaamste literaire constructieprocedures. Karen Vandemeulebroucke past dan weer de polysysteemtheorie van Even-Zohar toe op de studie van poëzie in Franstalige tijdschriften uit de tweede helft van de xixe eeuw. De teksten van Stijn Vanclooster en Bert van Raemdonck vormen een tweeluik in dubbel opzicht: op thematisch vlak bespreken ze beiden het tijdschrift Van Nu en Straks, maar ook qua methodologische insteek wordt in beide teksten gefocust op de functie van briefwisselingen voor de studie van het tijdschrift.

7Dit themanummer heeft niet de pretentie om een exhaustief overzicht te bieden, noch qua corpus noch qua methodologische invalshoeken in de studie van tijdschriften. Niettemin kan er een algemene conclusie uit getrokken worden. Als heterogeen en buigbaar onderzoeksobject bij uistek, biedt het tijdschrift, door de diversiteit aan invalshoeken die het oproept, de onderzoeker de kans om een interdisciplinaire en dynamische aanpak te hanteren.

8Ten slotte willen wij onze uitdrukkelijke dank betuigen aan de redactie van COnTEXTES voor de kans die zij ons boden om de bijdragen hier te publiceren.

Haut de page

Bibliographie

Bots (Hans) & Levie (Sophie) (red.), Periodieken en hun kringen, Nijmegen, Vantilt, 2006.

Van Nuijs (Laurence), Mus (Francis), Vandemeulebroucke (Karen) & Van Humbeeck (Ben), “De diversiteit van een medium”, Ts. Tijdschrift voor tijdschriftstudies, n° 22, december 2007, pp. 54-59.

Haut de page

Notes

1 Voor een volledig verslag van deze studiedagen, zie Van Nuijs (Laurence), Mus (Francis), Vandemeulebroucke (Karen) & Van Humbeeck (Ben), “De diversiteit van een medium”, Ts. Tijdschrift voor tijdschriftstudies, n° 22, december 2007, pp. 54-59.
2 Zie Bots (Hans) & Levie (Sophie) (red.), Periodieken en hun kringen, Nijmegen, Vantilt, 2006, pp. 10-11.
Haut de page

Pour citer cet article

Référence électronique

Francis Mus, Karen Vandemeulebroucke, Ben van Humbeeck et Laurence van Nuijs, « Inleiding »COnTEXTES [En ligne], 4 | 2008, mis en ligne le 09 octobre 2008, consulté le 29 mars 2024. URL : http://journals.openedition.org/contextes/3543 ; DOI : https://doi.org/10.4000/contextes.3543

Haut de page

Auteurs

Francis Mus

KULeuven

Articles du même auteur

Karen Vandemeulebroucke

KULeuven

Articles du même auteur

Ben van Humbeeck

KULeuven

Laurence van Nuijs

KULeuven

Articles du même auteur

Haut de page

Droits d’auteur

CC-BY-NC-SA-4.0

Le texte seul est utilisable sous licence CC BY-NC-SA 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.

Haut de page
Search OpenEdition Search

You will be redirected to OpenEdition Search